منشأیابی رسوبات ورودی به دریاچه سدها با استفاده از عناصر شیمیایی (مطالعه موردی : رودخانه قلجق در استان خراسان شمالی)

امروزه فرسایش و رسوب‌گذاری مشکلات زیادی را در جهان به وجود آورده است. ازجمله این مشکلات پر شدن مخزن سدها در اثر رسوبات رودخانه‌ای و همچنین آلودگی منابع آبی در اثر رسوبات آلوده به مواد شیمیایی و میکروبی است. برای بررسی و مقابله با این مشکل راهکارهای مختلفی وجود دارد. یکی از روش‌های مرسوم منشأیابی یا انگشت‌نگاری رسوبات است. اساس این روش یافتن منشأ رسوبات رودخانه با استفاده از خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و ... است. با یافتن منشأ رسوبات و تثبیت آن، این امکان وجود دارد که بتوان از ورود آن‌ها به رودخانه‌ها جلوگیری کرد. هدف از انجام این پژوهش منشأیابی رسوبات رودخانه قلجق در حوضه بارزو استان خراسان شمالی و سهم هریک از زیرحوضه‌های این حوضه در تولید رسوب بوده است. روش این تحقیق نیز، استفاده از تعیین میزان عناصر شیمیایی موجود در نمونه‌ها با کمک روش اسپکتروسکوپی (XRF) خواهد بود. در این پژوهش، نشان داده شده است که نتایج این روش تطابق مناسب و مطلوبی را با مشاهدات و بررسی‌های کیفی و میدانی از زیرحوضه‌ها دارد. نتایج حاکی از آن است که تقریباً همه زیرحوضه‌های حوضه بارزو در رسوب‌دهی حوضه سهیم هستند. دراین‌بین زیرحوضه D با سهمی به میزان 3/27 درصد از رسوبات کل حوضه، بیشترین نرخ رسوب‌دهی را دارد. در این حوضه دیمزارها در دامنه­های پرشیب قرار دارند و عامل توپوگرافی در این زیرحوضه بیشترین نقش را در فرسایش دیمزارها دارد.